विद्युत अपडेट

  • प्राधिकरण : ९६९७ मे.वा.घन्टा
  • सहायक कम्पनी : २१४९ मे.वा.घन्टा
  • निजी क्षेत्र : २७५४८ मे.वा.घन्टा
  • आयात : मे.वा.घन्टा
  • निर्यात : ८०६६ मे.वा.घन्टा
  • ट्रिपिङ : ८० मे.वा.घन्टा
  • ऊर्जा माग : ३९४७४ मे.वा.घन्टा
  • प्राधिकरण : मे.वा.
  • सहायक कम्पनी : मे.वा.
  • निजी क्षेत्र : मे.वा.
  • आयात : मे.वा.
  • निर्यात : मे.वा.
  • ट्रिपिङ : मे.वा.
  • उच्च माग : १८३० मे.वा.
२०८१ चैत ४, सोमबार
×
जलविद्युत सोलार वायु बायोग्यास पेट्रोलियम अन्तर्राष्ट्रिय जलवायु ऊर्जा दक्षता उहिलेकाे खबर हरित हाइड्रोजन ईभी सम्पादकीय बैंक पर्यटन भिडियो छापा खोज प्रोफाइल ऊर्जा विशेष ऊर्जा

नेपाल भौगोलिक विविधता एवम् जटिलतायुक्त देश हो । यही भौगोलिक विविधता प्रकृतिको अनुपम उपहार हो भने जटिलता समुन्नतिको बाधक पनि ।ऊर्जाको सन्दर्भमा नेपालको भौगोलिक विविधताले जलविद्युत्, सौर्य र वायु ऊर्जाका अवसरहरू सृजना गरेका छन् । राष्ट्रको आवश्यकता, क्षमता, प्राविधिक तथा आर्थिक सम्भाव्यता अनुसार  जलविद्युत्‌काे विकासक्रम धेरै पहिले सुरु भयो र त्यो निरन्तर अगाडि बढिरहेको छ । सौर्य ऊर्जाले विगत केही वर्षदेखि लय समातेको छ । अहिले तीव्र गतिका साथ अघि बढिरहेको छ । वायु ऊर्जाको समय चाँडै सुरु हुने अनुमान गर्न सकिन्छ ।

भौगोलिक विविधता र विकटताले सिर्जित ऊर्जा आवश्यकताका समस्यालाई दिगो समाधान गर्न ऊर्जाका स्रोत र प्रकृतिमा विविधिकरण गर्नु अपरिहार्य छ । हिमाली र पहाडी क्षेत्रमा छरिएर रहेका दुर्गम बस्ती तथा घरहरूमा राष्ट्रिय प्रसारण लाइन पुर्‍याउनु असम्भव प्रायः छ । हाम्रा परम्परागत जलविद्युत् आयोजनाको उत्पादन बर्खे पानीमा भर पर्ने र प्रायः ऊर्जाको माग जलविद्युत् आयोजनाभन्दा टाढा हुँदा आपूर्ति प्रणाली भरपर्दो छैन । अझ बाढी–पहिरो, भूकम्पलगायत दैवी प्रकोपजन्य घटनाले वर्तमान ऊर्जा प्रणाली भरपर्दो हुन सकेको छैन ।

यस्तै, समस्यालाई मध्यनजर गरी दीर्घकालीन ऊर्जा सुरक्षाका लागि आपूर्ति प्रणालीलाई दिगो र भरपर्दो बनाउन सरकारले स्रोतमा विविधिकरण गर्ने नीति र उद्देश्य लिएको छ । सोही नीति अनुरूप माग केन्द्र नजिक जलाशय आयोजनालाई प्राथमिकतामा राखिएको छ । स्रोतको विविधिकरण गर्ने उद्देश्यअनुरूप सौर्य ऊर्जालाई जडित क्षमताको निश्चित अनुपातमा विकास गर्ने नीति लिइएको छ ।

त्यसका अतिरक्ति माग केन्द्र र भिन्न भौगोलिक क्षेत्रमा हुने विद्युत्‌का स्रोतहरूको खाँचो महसुस गरिएको छ । यसका लागि राष्ट्रिय प्रसारण लाइन नपुगेका ठाँउमा मिनी ग्रिड, माइक्रो ग्रिड, साना घरायसी सौर्य प्रणाली, सौर्य सिँचाइ तथा खानेपानी प्रणाली विस्तार गरिएको छ । साथै, सहर र उद्योग परिसरमा सम्भाव्य क्षमताका विभिन्न प्रसारण लाइनमा जोड्न मिल्ने छानामा राखिने सौर्य ऊर्जा प्रणाली प्रवर्द्धन गरी अधिकतम एक मेगावाटसम्म नेट मिटरिङ गर्न मिल्ने नीति लिइएको छ । सोही नीति अनुसार सयाैँ सौर्य ऊर्जा प्रणाली विद्युत् प्राधिकरणसँग नेट मिटरिङमा आवद्ध भइसकेका छन् ।

राष्ट्रको ऊर्जा आवश्यकता अनुसार हाम्रा नीति बनेका छन् । समयासापेक्ष परिमार्जन पनि हुँदै आएका छन् । कहिलेकाहीँ ती नीतिहरू पूर्ण नहुन पनि सक्छन् । समस्या नीतिमा भन्दा कार्यान्वयन पक्षमै छ ।

ग्रिड–कनेक्टेड सोलार रूफटपका सन्दर्भमा सरकारले अधिकतम एक मेगावाटसम्म नेट मिटरिङ गर्न मिल्ने नीति लिएको छ । यसलाई कार्यान्वन गर्न प्राधिकरणले आन्तरिक कार्यविधि बनाउँदा त्यो क्षमतालाई ५ सय किलोवाटमा झार्‍यो । नेट मिटरिङको समयावधि सामान्यतः दुई वर्ष गर्‍यो । यसैले अनिश्चितता बढायो । अझ ५ सय किलोवाट वा सोभन्दा कम क्षमता तर ५ सय किलोवाट पिकभन्दा केही बढी क्षमतामा दर्जनौँ आयोजनाको नेट मिटरिङ भइसकेको छ ।

हाल आएर ५ सय किलोवाटभन्दा बढी क्षमताका आयोजनाको नेट मिटरिङ रोकिएको छ । सोलार आयोजनाको जडित क्षमता किलोवाटमा हुन्छ । प्राधिकरणमा यो ज्ञान सबैलाई छ तर कार्यान्वयनमा बाधा छ । अझ नेट मिटरिङको प्रक्रिया अत्यन्तै लामो, झन्झटिलो र प्राधिकरणमा कसैले चासो र अपनत्व नलिने विषय बनेको छ ।

नेट मिटरिङको समस्या एउटा प्रतिनिधि उदाहरण मात्र हो । राष्ट्रको आवश्यकताका, जनतालाई चाहिने, सरकारी नीतिमा समेटिएका तर कार्यान्वयन तहमा अंकुश लगाउने प्रवृत्ति विद्यमान छ । साथै, त्यसलाई अपव्याख्या गर्ने, जिम्मेवारी नलिने, जिम्मेवारी पन्छाउने र साना/खुद्रे काममा कसैले चासो नदिने हुँदा समस्या सबैको जानकारीमा रहे पनि प्राथमिकतामा पर्दैन ।

विकेन्द्रित ऊर्जाका स्रोतहरू आज नेपालको मात्र आवश्यकता होइन । विश्वका सबै राष्ट्रहरूले ऊर्जा सुरक्षा र भरपर्दो प्रणालीका लागि विकेन्द्रित ऊर्जाका स्रोतको प्रवर्द्धन गरिरहेका छन् । नेपालले पनि यसलाई नीतिगत प्राथमिकतामा राखेको देखिन्छ तर कार्यगतरूपमा यो राज्यको नजरमा पर्न सकेको छैन ।

लेखक, सिम्पल इनर्जी प्रालिका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत हुन् ।
 

प्रतिक्रिया दिनुहोस

© 2025 Urja Khabar. All rights reserved
विज्ञापनको लागि सम्पर्क +९७७-१-५३२१३०३