ऊर्जा तथा जलविद्युत् क्षेत्रमा काम गर्दैछन् ३ दर्जन बढी निर्माण कम्पनी, लाखौँलाई देशभित्रै राेजगारी

काठमाडौँ । देशको ऊर्जा तथा जलविद्युत् पूर्वाधार निर्माणका क्षेत्रमा अहिले ३ दर्जनभन्दा बढी निर्माण कम्पनीहरूले काम गरिरहेका छन् । त्यस्ता कम्पनीहरूलाई 'ए'देखि 'डी' वर्गमा वर्गीकरण गरिएको छ ।

नेपाल निर्माण व्यवसायी महासंघका अनुसार ती कम्पनीहरूमध्ये ३५ वटा कम्पनी ‘क’ वर्ग (‘ए’ क्लास) का छन् । त्यस्तै, ३ वटा ‘ख’ वर्ग (‘बी’ क्लास) का, एउटा ‘ग’ वर्ग (‘सी’ क्लास), र ५ वटा कम्पनी ‘घ’ वर्ग (‘डी’ क्लास) का छन् ।

हाल देशको कुल विद्युत् जडित क्षमता ३ हजार ६ सय मेगावाट पुर्‍याउन यस्ता कम्पनीहरूको योगदान महत्त्वपूर्ण रहेको महासंघको धारणा छ । झण्डै ११५ वर्षअघि विदेशी निर्माण कम्पनीको सहयोगमा ५०० किलोवाटको फर्पिङ जलविद्युत् आयोजना निर्माण गरी दक्षिण एसियामै पहिलो पटक बिजुली बालेको नेपालले त्यसताका जलविद्युत् आयोजना निर्माणको कुनै पनि ज्ञान, सीप, क्षमता र अनुभव हासिल गरेको थिएन । त्यसयता पनि सरकार र विदेशी लगानीकर्ताले निर्माण गरेका आयोजनामा विदेशी कम्पनीकै बाहुल्यता र संलग्नता देखिन्छ ।

विद्युत् ऐन २०४९ र विद्युत् नियमावली २०५० आएपछि भने नेपाली लगानीकर्ता र निर्माण कम्पनीहरू आफैँले किलोवाटदेखि १० मेगावाटसम्मका साना आयोजना धेरै सङ्ख्यामा निर्माण गरेका हुन् । हाल नेपाली निर्माण कम्पनीले नै ५०० देखि १ हजार मेगावाटसम्मका आयोजना निर्माण गर्ने ज्ञान, सिप, क्षमता र अनुभव हासिल गरिसकेका छन् ।

सरकारले ‘ऊर्जा विकास मार्गचित्र तथा कार्ययोजना २०८१’ मार्फत आउँदो १० वर्ष (सन् २०२५ देखि २०३५ सम्म) मा विद्युत् उत्पादन क्षमता २८ हजार ५०० मेगावाट पुर्‍याउने लक्ष्य राखेकोले आगामी दिनमा जलविद्युत् क्षेत्रमा निर्माण कम्पनीको भूमिका अझ वृहत् हुने देखिएको छ ।

उक्त लक्ष्य प्राप्तिका लागि निजी क्षेत्रका जलविद्युत् प्रवर्द्धक, सर्वसाधारण लगानीकर्ता, ऋण लगानी गर्ने बैंक तथा वित्तीय संस्था, विद्युत् खरिद गर्ने नेपाल विद्युत् प्राधिकरण सबैको सहकार्य हुनु आवश्यक छ । यी सबै पक्ष ऊर्जा विकासमा महत्त्वपूर्ण देखिए पनि निर्माण कम्पनीबिना आयोजना निर्माण भई सञ्चालनमा आउन सक्दैनन् ।

कोभिड–१९ महामारीका कारण भएको लकडाउन (२०७७) अघि नेपालको निर्माण क्षेत्रमा झन्डै १५ लाखले रोजगारी पाएको र ती मध्ये १० लाख स्वदेशी तथा ५ लाख भारतीयले रहेको महासंघको तथ्याङ्क छ । हालकै अवस्थामा पनि सरकारले ऊर्जा विकास मार्गचित्र तथा कार्ययोजनालाई पूर्ण रूपमा कार्यान्वयन गर्ने हो भने झन्डै ३० लाखले यो क्षेत्रमा रोजगारी पाउने महासंघको अनुमान छ ।

यस्ता छन् ऊर्जा क्षेत्रमा काम गरिरहेका निर्माण कम्पनीहरू