राजा पृथ्वी मल्लले बनाउन लगाएकाे ६ सय ६६ वर्ष पुरानाे पानीकाे कुवा

काठमाडाैं । दैलेख दुल्लु स्थित यो कुवा अर्थात् पाथरनाउली (जलभण्डार- water Reservoir) राजा पृथ्वीमल्लले सन् १३५४ मा बनाउन लगाएका हुन् । सम्भवत: यो नै नेपालको सबैभन्दा पुरानो जलाशय हाेला । योभित्र पानी जम्मा गर्न बाहेक थाकेका यात्रुहरूलाइ विश्राम गर्न मिल्ने गरी निर्माण गर्न लगाइएको छ ।

खस साम्राज्यका पालामा नेपालको जलस्राेत व्यवस्थापनको इतिहास निकै रोचक र महत्त्वपूर्ण छ । तर, हामीले यो गर्विलो इतिहास जोगाउन र संरक्षण गर्न सकेका छैनौ । यस पाथरनाउलीमा कुदिएको ढुंगाको शिलालेखमा रञ्जनालिपीमा यस्तो लेखिएको छ :

“ऊँ मणि पद्मे हुँ
ऊँ स्वस्ती श्री शाके १२७६ पौष वदि २ शुक्रवाशरे ( December, 1354 AD) महाराजाधिराज-
परमेश्वरपरमभट्टारकपरम धार्मिक परमकल्पद्रुमावतारश्रीमत्पृथ्वीमल्लदेवविजयराज्ये । महामात्म श्रीमतयशोवर्मदेवानांसमये ।।

नप्ताश्रीर्भिमराजस्यधनराजस्यधीमत: । छत्यालवंशतिलकसुनुर्ग्रन्थह्ववर्मण: ।। नावल्यदेव्या संजातो ।।
देववर्मा महामति: । तेनापूर्वतरावापीनिर्मिताअमरवल्लभा ।। चैत्यपंचकसंयत्तावसतिवद्धसंतते: । वि-
श्रामभूमिश्रान्तानांजिवितंसर्वदेहिनांमहामात्य श्रीमद् देववर्मदेवै: सर्वसत्वोपकारार्थ स्वकीयोक्त-
वुध्यानूतनरीत्या । देवानामपिवल्लभा । वापीविरचिता ।। लिखित धर्मदासेन । इति सुभमस्तु ।।”

स्राेत : इन्जिनियर वीरसिंह धामी