वातावरणीय तथा सामाजिक पक्षमा संवेदनशील बन्न जलविद्युत  प्रवर्द्धकलाई सुझाव

काठमाडौं । जलविद्युत प्रवर्द्धकहरुलाई जलविद्युत आयोजना विकास गर्दा वातावरणीय अध्ययन, समाजिक व्यवस्थापनमा संवेदनशील हुन सुझाव दिइएको छ । हिमालयन हाईड्रो एक्स्पोको जलवायु परिवर्तन, वातावरणीय अध्ययन तथा सामाजिक व्यवस्थापनसम्बन्धी अन्तरक्रियाका सहभागीले आयोजनामा हुने लगानीको दिगो प्रतिफल सुनिश्चिताका लागि यस्तो आवश्यकता बढ्दो रहेको औल्याएका हुन् ।

राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण कोषका वरिष्ठ संरक्षण अधिकृत मनिशराज पाण्डेले जलवायु परिवर्तनका असर वर्तमानमा मात्र नभएर भविष्यका लागि थप चुनौतिपूर्ण हुने आँकलन गरे । उनका अनुसार नेपालका अधिकांस जलविद्युत आयोजना पहाडी इलाकामा बन्ने र संरक्षण गर्नु पर्ने क्षेत्रमै आयोजनाहरु धेरै हुँदा विकास र वातावरणलाई सन्तुलित रुपमा लैजानुपर्ने आवश्यकता रहेको छ ।

‘विगतका पाठका आधारमा भावि दिनमा कार्ययोजना बनाउनु पर्ने महसुस हामीले गरेका छौ’, उनले भने, ‘एकिकृत जल उपयोग नीतिअनुसार नदि बेसिनमा आधारित विद्युत् विकासमा जाँदा जलको उचित व्यवस्थापन सामाजिक आर्थिक वातावरणीय कुरामा संवेदनशील बन्नै पर्छ ।’

वातावारणीय सामाजिक विषयवस्तुलाई  हामीले प्राथमिकतामा नराखेकै कारण क्षति भोग्नु परेका सानिमा हाइड्रोका प्रमुख डा. सुवर्णदास श्रेष्ठले बताए । ‘अव जलविद्युतमा लगानी मात्र सोच्ने होइन वातावरण समाजिक व्यवस्थापनमा सोच्नु पर्छ, जलवायु परिवर्तन, आयोजनाको दिगोपन, स्थानीय सहभागितामा जान सकेमात्र हाम्रा आयोजना र त्यसको प्रतिफल दिगो हुनेछ’, उनले भने, ‘वातावरणीय व्यवस्थापनमा वृक्षारोपणका लागि क्षेत्र पहिचान र विस्तार गर्न सरकारी कार्यशैली गलत छ ।’

विदेशी लगानी ल्याउन विश्व प्रचलित मान्यता अनुसारका प्रतिवेदन खोज्ने बताउँदै पूर्वतयारीमा विशेष ध्यान दिन डोल्मा इम्प्याक्ट फन्डका अधिकारी विद्यावारीधि सिग्देलले आग्रह गरे । उनका अनुसार स्थानीय समूदायका समस्यालाई हेर्ने दृष्टिकोणमा पनि फरक बनाउन आवश्यक छ ।