अघि बढ्याे ७५० मेगावाटको पश्चिम सेती, आइइई र इआइएका लागि बाेलपत्र आह्वान

काठमाडौँ । भारतीय कम्पनी एनएचपिसी लिमिटेडले पश्चिम सेती जलविद्युत् आयोजनाको अध्ययन प्रक्रिया अगाडि बढाएको छ । कम्पनीले आयोजनाको वतावरणीय प्रभाव मूल्यांकन (इआइए) को काम अघि बढाएको हो ।

कम्पनीले ७५० मेगावाटको आयोजना निर्माण गर्ने गरी अध्ययन प्रक्रिया अगाडि बढाएको हो । आयोजनाको प्रसारण लाइनको प्रारम्भिक वातावरणीय परीक्षण (आइइई) र आयोजनाको वातावरणीय प्रभाव मूल्यांकन (इआइए) प्रतिवेदन तयार गर्न अन्तर्राष्ट्रिय बोलपत्र (ठेक्का) आह्वान गरेको छ ।

विश्वका जुनसुकै इच्छुक तथा याेग्य कम्पनीले आगामी ३५ दिनभित्र आवेदन दिन सक्ने कम्पनीले प्रकाशित गरेको बोलपत्रको सूचनामा उल्लेख छ । त्यस्तै आयोजनाको बाँध क्षेत्र, नदीले पार्ने प्रभावित क्षेत्रको समेत अध्ययनका लागि एनएचपिसीले बोलपत्र आह्वान गरेको छ ।

एक वर्षअघि एनएचपिसीले पाएको थियो आयोजना

एनएचपीसीलाई लगानी बोर्डले २०७९ कात्तिकमा अध्ययन अनुमतिपत्र दिएको थियो । बोर्डको २०७५ साउन २३ गते बसेको ५२औँ बैठकले पश्चित सेती एनएचपिसीलाई दिने निर्णय अनुमोदन गरेको थियो । बैठकले यो सँगै एनएचपिसीलाई ४५० मेगावाटको सेती नदी–६ पनि विकासका लागि दिने निर्णय गरेको थियो ।

सोहीअनुरूप २०७९ भदौ २ मा बोर्ड र एनएचपिसीबीच ४५ दिनभित्र अनुमतिपत्रका लागि निवेदन दिने गरी सम्झौता भएको थियो । सम्झौताबमोजिम एनएचपिसीले २०७९ असोज ११ गते अनुमतिपत्रका लागि आवेदन दिएको थियो ।

सोहीअनुरुप २०७९ कात्तिकमा एनएचपिसीको नाममा अध्ययन अनुमतिपत्र जारी गरिएको थियो । अध्ययन अनुमतिपत्रअनुसार दुई वर्षभित्र अध्ययन पूरा गरी प्रतिवेदन बुझाउने र निर्माण प्रक्रियामा जानुपर्ने छ । जसका लागि लगानीको सुनिश्चितासमेत कम्पनीले गर्नुपर्ने छ । आयोजना बनाउन यसअघि १ खर्ब ६५ अर्ब रुपैयाँ लागत अनुमान गरिएको छ ।

अष्ट्रेलियाली र चिनियाँ कम्पनीद्वारा २६ वर्ष ‘होल्ड’

पश्चिम सेती विस २०३६ सालदेखि चर्चामा रहेको आयोजना हो । सेती खोलाबाट बिजुली निकालेर त्यस क्षेत्रको विकास र रोजगारी विस्तार गर्ने लद्देश्यका साथ यसलाई अघि बढाइएको थियो ।

आयोजना निर्माण प्रक्रिया अघि बढाउन अष्ट्रेलियन कम्पनी स्नोइ माउन्टेन इन्जिनियरिङ कर्पोरेशन (स्मेक) ले २०४६ भदौदेखि विस्तृत परियोजना प्रतिवेदनको काम सुरु गर्‍याे र २०४९ मा प्रतिवेदन बुझायो । निर्माण–स्वामित्व ग्रहण–सञ्चालन र हस्तान्तरण (बुट) मोडलमा आयोजना निर्माण गर्ने भन्दै स्मेकले गरेको सम्झौता कार्यान्वयन हुन सकेन ।

१८ वर्षसम्म पनि कम्पनीले आयोजना ‘होल्ड’ मात्रै गरेपछि २०६८ मा सरकारले आयोजनालाई सरकारी बास्केटमा ल्यायो । स्मेकबाट आयोजना फिर्ता ल्याएको केही समय नबित्तै चिनियाँ कम्पनी थ्री गर्जेजको सहायक कम्पनी सिडब्लुई इन्भेष्टमेन्ट कर्पोरेशनलाई २०६८ फागुन १७ गते एमओयू गरी विकास गर्न दिइयो । 

चिनियाँ कम्पनीले ७५ प्रतिशत र नेपाल विद्युत् प्राधिकरणले २५ प्रतिशत बराबरको सेयर स्वामित्व रहने गरी संयुक्त कम्पनी स्थापना गर्ने सहमति भएको थियो । तर चिनियाँ कम्पनीले पनि ‘होल्ड’ मात्रै गर्‍यो । काम गर्न नसकेपछि २०७५ सालमा खारेज भएको थियो ।

चिनियाँ कम्पनीसँग ठेक्का तोडिएको दुई वर्षपछि भारतीय कम्पनीलाई अध्ययन अनुमति दिइएको थियो । त्यसको एक वर्षपछि कम्पनीले अहिले आयोजना विकासका लागि बोलपत्र आह्वान गरेको हो ।