नेपालमा हरित हाइड्रोजन उत्पादन र निर्यातकाे प्रचुर सम्भावना छ : मन्त्री भुसाल

काठमाडौं । ऊर्जा, जलस्रोत तथा सिँचाइ मन्त्री पम्फा भुसालले नेपालमा हरित हाइड्रोजन उत्पादन र निर्यातका लागि प्रचुर सम्भावना रहेको बताएकी छन् ।  गैरआवासीय नेपाली संघ (एनआरएनए) का पूर्वअध्यक्ष समेत रहेका मेलबर्न इन्स्टिच्यूट अफ टेक्नोलोजी (एमआइटी) ग्रसप अफ फाउण्डेसनका अध्यक्ष शेष घले तथा गैरआवासीय नेपालीहरूको अगुवाईमा आज (असोज २४ गते) देखि सुरु भएको ‘नेपाल ग्रिन हाइड्रोजन समिट’ मा उनले यस्तो बताएकी हुन् ।

हरित हाइड्रोजन ऊर्जाको विकासमा नेपालले विश्वमै अग्रणी भूमिका निर्वाह गर्न सक्ने भुसालले बताइन् । हाइड्रोजन ऊर्जाका विषयमा विश्वले विशेष चासो र प्राथमिकतासहित अध्ययन अनुसन्धान गरिरहेको छ, विकसित मुलुकहरूले यसको उत्पादन र उपयोगको सम्बन्धमा नीति निर्माण गर्ने, प्रविधिको अनुसन्धान र अन्वेषण गर्ने, खपतको क्षेत्र निर्धारण गरी त्यसलाई अन्वेषण र विस्तार गर्ने कार्यमा केन्द्रित छन्’, उनले भनिन् ‘यस्तो अवस्थामा हाम्रो देशले पनि यस विषयमा छिट्टै नीति निर्माण गरी अगाडि बढ्नुपर्छ, सम्मेलनले नेपाललाई हरित हाइड्रोजन ऊर्जाका सम्बन्धमा विश्वमा अग्रणी भूमिका निर्वाह गर्नका लागि मार्ग निर्देश गर्नेछ ।’

‘हाइड्रोजनको व्यावसायिक प्रयोग विश्वमा नवीनतम प्रविधि भएकाले यसको उपलब्धता र व्यापार सहज भइसकेको छैन, आर्थिक रुपमा अन्य प्रविधिभन्दा केही महङ्गो पनि छ, यही कारण देखाई यसको भविष्यमाथि नजरअन्दाज गर्नु हुँदैन र यसको उपयोगमा ढिलाई गर्नु हुन्न’ उनले भनिन् ।

जलस्रोतलाई जलविद्युत्मा परिणत गर्ने र जलविद्युतको प्रयोग गरी जलस्रोतलाई हरित हाइड्रोजनका रुपमा विकास गर्ने विषय नेपालको आर्थिक समृद्धि, पर्यावरणीय सुरक्षा, ऊर्जा तथा खाद्य सुरक्षाका साथै दिगो विकासका दृष्टिले निकै गहन हुने भुसालकोभनाइ थियो ।

मन्त्री भुसाले ऊर्जाको स्रोतका रुपमा जलविद्युत्लाई प्रयोग गर्ने, प्रतिव्यक्ति विद्युत् खपत बढाउने साथै जलविद्युत्लाई हाइड्रोजन ऊर्जा, एमोनिया र युरिया मल उत्पादनमा समेत प्रयोग गर्ने सरकारको लक्ष्य रहेको बताइन् ।

हाइड्रोजन ऊर्जाको विकासका लागि कार्य अगाडि बढाउन मन्त्रालयको पहलमा नेपाल विद्युत् प्राधिकरण र कोरियोको ग्लोबल ग्रीन ग्रोथ इन्टिच्युटबीच समझदारी भइसकेको भुसालले जानकारी दिइन् ।

उनले सन् २०३० भित्रै दिगो विकासका लक्ष्य प्राप्त गर्ने तथा सन् २०२६ मा मध्यम आय भएको मुलुकमा पुग्ने राष्ट्रिय लक्ष्य प्राप्त गर्नका लागि सरकारले कृषि, पर्यटन, औद्योगिक क्षेत्रसहित जलविद्युत् आयोजनाको तिव्रतर विकासमा जोड दिएको बताइन् ।

सरकार औद्योगिकीकरण, विद्युतीय यातायात सञ्चालन, लिफ्टमार्फत खानेपानी र सिँचाइ, विद्युतीय सामग्री प्रयोग गरी सक्षम, सबल, उन्नत राष्ट्र बनाउन कार्ययोजनासहित लागेको बताउँदै वर्षायाममा उत्पादित विद्युत खेर जाने र हिउँदको समयमा आयात गर्नुपर्ने समस्यालाई समाधान गर्न हाइड्रोजन ऊर्जाको उत्पादन उपयुक्त विकल्प रहेको बताइन् ।