सागर केसी
दोलखा । नदीमा ठूलो बाढी आएका कारण बन्द भएको ४५६ मेगावाटको माथिल्लो तामाकोसी जलजलविद्युत्गृह २० घन्टापछि पुनः सञ्चालनमा आएको छ । राती १.३० बजेदेखि बन्द गरेको आयोजनाको प्लान्ट नदीमा बाढी घटेसँगै शनिबार साँझ ८ बजेदेखि पूर्ण क्षमतामा सञ्चालनमा आएको हो ।
बन्द गरिएको विद्युत्गृह साँझ ५.५० बजेबाट पहिलो युनिट सञ्चालन गरी ८ बजेसम्म सबै युनिट चलाइएको जलविद्युत् केन्द्र प्रमुख पूर्णगोपाल रञ्जितले जानकारी दिए । हिजो आयोजनाको बाँध क्षेत्रमा २८५ घनमिटरसम्म पानी मापन भएको थियो । २५० घनमिटरभन्दा बढी भएमा खतराको सङ्केतको रूपमा लिने गरिन्छ । शुक्रबार साँझदेखि अविरल वर्षाका कारण नदीमा ठूलो बाढी आएपछि विद्युत्गृह नै बन्द गरिएको छ ।
बाढी अत्याधिक आउँदा माथिल्लो तामाकोसीको बाँधका सबै ढोका खोलिएका थिए । यस्तो बेला आयोजनाको विद्युत्गृह सञ्चालन गर्दा पानीमा बालुवाको मात्रा बढी हुने र टर्बाइनमा क्षति पुग्ने देखिएकोले विद्युत्गृह बन्द गरिएको थियो । नदीमा जलस्तर २५० घनमिटरभन्दा कम भएपछि विद्युत् उत्पादन सुचारु गरियो ।
तामाकोसी नदीको सहायक नदी लप्ची र जुम खोलाका कुनै ठाउँमा पहिरोका कारण खोला थुनिएर ताल बनेको र त्यो फुटेर एक्कासी ठूलो बाढी आएको आकलन पनि गरिएको छ । लामाबगरदेखि लप्ची जाने सडक निर्माणका क्रममा निस्किएका ढुङ्गा, माटो खोलामा झरेको छ । त्यसले पनि नदी थुनिने र खुल्ने क्रम हुँदै आएको छ ।
माथिबाट आएको बाढीले ल्याएका गेग्रानले पनि माथिल्लो तामाकोसीको बाँध भरिदै आएको छ । एक महिनाअघि पनि बाँधभन्दा ३ किलोमिटर माथि पहिरोले नदी ४ घन्टा थुनिएको थियो । त्यस्तै, जुम खोलाभन्दा केही माथि तिब्बतीयन भूगोलमा रोङसी खोलामा पहिरोले ३ दिन नदी थुनिँदा पनि ३ वर्षअघि बाढी आएको थियो ।
तामाकोसीमा बाढी आएका कारण गोंगरदेखि तल्लो तटीय क्षेत्रमा नदीले कटान पनि गरिरहेको छ । नदीले माथिल्लो तामाकोसीको टेलरेस क्षेत्रमा पनि कटान गरेको छ । सिस्नेरीमा नदीले कटान गर्दा विद्युत्का पोल ढलेका कारण उत्तरी क्षेत्रमा विद्युत् सेवा अवरुद्ध भएको थियो ।
नदीले कटान गर्दा तामाकोसी पाँचौं जलविद्युत् आयोजनाको मजदुर बस्ने शिविरसमेत जोखिममा परेको छ । माथिल्लो तामाकोसीको टेलरेस सुरुङबाटै तामाकोसी पाँचौंको मुख्य सुरुङको संरचना बनेकोमा त्यसलाई पनि क्षति पु¥याएको आशंका गरिएको छ ।
रोल्वालिङ खोलाले पदमार्गका ३ होटेल बगायो
अविरल बर्सात्का कारण गौरीशंकर गाउँपालिका वडा–९ रोल्वालिङ खोलामा बाढी आउँदा रोल्वालिङ पदमार्ग डोङाङ भन्ने ठाउँका ३ होटल बगाउँदा एक जना बेपत्ता छन् । बेपत्ता हुनेमा ६४ वर्षिय जाङमु शेर्पा रहेको गौरीशंकर गाउँपालिका वडा–९ का वडाध्यक्ष निमागेली शेर्पाले जानकारी दिए । रोल्वालिङ पदमार्गमा पर्ने डोङाङमा खोला फर्किएर होटलसहित मान्छे समेत बगाएको थियो । निरन्तर बर्सात् र गाउँदेखि टाढा भएकाले खोजी कार्य पनि कठिन भएको उनले बताए ।
अन्यत्र पनि समस्या
बाढीका कारण शनिबार बिहानदेखि एक दर्जन बढी आयोजना नचल्दा १ हजार मेगावाट बिजुली उत्पादन प्रभावित भयो । ६० मेगावाटको माथिल्लो त्रिशूली ३ ए, १० मेगावाटको सुनकोसी आयोजना बन्द रहेको विद्युत् प्राधिकरणले जनाएको छ ।
यस्तै, ३६ मेगावाटको बलेफी, २० मेगावाटको तल्लो मोदी, १८ मेगावाटको मध्य–मोदी, ४० मेगावाटको अपर चमेलिया गरी निजी क्षेत्रबाट १ सय १४ मेगावाट बिजुली आपूर्ति बन्द भएको थियो । नदीमा बाढी घटेसँगै जलविद्युत्गृह सुचारु भएको जनाइएको छ । बाढीका कारण बिजुली उत्पादन घटेपछि भारतमा हुने निर्यातसमेत घटेको छ ।
