ऊर्जा खबर
तनहुँ । निर्माणाधीन १४० मेगावाटको तनहुँ जलविद्युत आयोजनाले प्राकृतिक कुचिकारको रूपमा चिनिने गिद्ध संरक्षणका लागि ‘गिद्ध आरामस्थल’ निर्माण गरेको छ । वन्यजन्तु संरक्षण तथा जनचेतना योजनाअन्तर्गत आयोजनाका कारण लोपोन्मुख गिद्धको बासस्थान प्रभावित हुन नदिन व्यास नगरपालिका–१० दुम्सी भतेरीस्थित गौ संरक्षण केन्द्र परिसरमा गिद्ध आरामस्थल निर्माण गरिएको आयोजनाले जनाएको छ ।
अयोजनाका अनुसार उक्त केन्द्रको परिसरमा स्थानीय स्रोत र साधनको प्रयोग गरी ५ वटा टेलिस्कोपिक पोल जडान गरिएको छ । हरेक पोलमा गिद्धलाई बस्नका लागि फलामको आर्म राखिएका छन् । फलामको आर्मका कारण गिद्धलाई कुनै नकारात्मक असर पर्न नदिई सुरक्षित बनाउन आर्मलाई काठले ढाकिएको छ । पोलको टुप्पोमा काठको ढकनी लगाइएको छ । जसमा गिद्ध सुरक्षित रूपमा बस्न सक्नेछन् । आहाराका लागि आउने र खाएपछि गिद्धलाई आराम गर्नका लागि उक्त पोलहरू जडान गरिएका हुन् ।
व्यास नगरपालिकाको सक्रियतामा दमौली बजारभन्दा करिब ६ किलोमिटर दूरीमा रहेको मादी नदी किनारमा गौ संरक्षण केन्द्र सञ्चालनमा छ । करिब २ सय रोपनी क्षेत्रफलमा सञ्चालित केन्द्रमा व्यास नगरपालिका क्षेत्रमा बेवारिसे अवस्थामा रहेका र बूढा गाईगोरु ल्याउने गरिएको छ । गाईगोरु मरेमा त्यहीँ रहेका खाल्डोमा राखिने भएकाले आहाराका लागि गिद्ध त्यहाँ आउने गरेका छन् । शिकारी चरा समूहअन्तर्गत ठूला मांसहारी पन्छी गिद्धले आफैँ शिकार नगरी मरेका जनावरको मासु अर्थात् सिनो मात्र खाने गर्छन् ।
गिद्धलाई यसअघि संरक्षण केन्द्रमा असुरक्षित रूपमा आहारा लिनु पर्ने बाध्यता थियो । उक्त स्थानबाट ३३ केभी प्रसारण लाइन गएका कारण आहाराका लागि आउने र आहारापछि उड्ने गिद्ध उक्त लाइनमा ठोक्किएर मर्ने गरेका थिए । त्यस्तो हुन नदिन आयोजनाले मरेका गाईवस्तु फाल्ने खाल्डोको स्थान परिवर्तन गरी त्यस नजिक पोल जडान गरी आरामस्थल निर्माण गरेको हो । यसबाट गिद्ध संरक्षण गर्न जनचेतना अभिवृद्धि र बासस्थान संरक्षण भई गिद्ध सुरक्षित क्षेत्रको रूपमा विकास गर्न सहयोग पुग्ने अपेक्षा गरिएको आयोजनाले जनाएको छ ।
साथै, आयोजनाले निर्माण गर्ने बाँधका कारण सेती नदीको प्राकृतिक बहावमा अवरोध उत्पन्न भई मुख्य रूपमा त्यहाँ पाइने रैथाने असला तथा शहर प्रजातिका माछाको जीवन जोखिमा पर्ने भएकोले त्यसको संरक्षणका लागि सेती र मादी नदीको सङगमस्थलबाट करिब ४५ किलोमिटर मादीको माथिल्लो तटीय क्षेत्रमा मत्स्य संरक्षण योजना कार्यान्वयनमा ल्याइएको छ ।
व्यास नगरपालिका ३, ४, ५, ६, ७ तथा १० नम्बर वडा, मध्यनेपाल नगरपालिकाका ४, ५, ६, ७ तथा ८ नम्बर वडा, रूपा गाउँपालिका १, ३ तथा ७ नम्बर वडा र मादी गाउँपालिका ४, ५, ९, १०, ११ तथा १२ नम्बर वडालाई प्रभावित क्षेत्र मानिएको छ ।
तीन वटा प्याकेजमा विभाजन गरी निर्माण भइरहेको आयोजनाको समग्र भौतिक प्रगति ६४ प्रतिशत रहेको छ ।
