माथिल्लो अरुण, दूधकोसी र चैनपूर सेतीको अध्ययन अन्तिम चरणमा

काठमाडौं । नेपाल विद्युत प्राधिकरणले अध्ययन गरिरहेका एक जलाशय र दुई एक अर्धजलाशय जलविद्युत आयोजनाको अध्ययन अन्तिम चरणमा पुगेको छ । जलाशयमा ८३५ मेगावाटको दूधकोसी तथा अर्धजलाशयमा १०६१ मेगावाटको माथिल्लो अरुण र २१० मेगावाटको चैनपुर सेती छन् ।

अहिले प्राधिकरणले यी आयोजनाहरूको विस्तृत इन्जिनियरिङलाई अन्तिम रूप दिने, ठेक्कापट्टाको कागजात तयार गर्ने, पहुँच सडक निर्माण, जग्गा अधिग्रहण लगायतका काम गरिरहेको छ । साथै, वित्तीय व्यवस्थापनका लागि स्वदेशी वित्तीय संस्था तथा अन्तर्राष्ट्रिय दातृ निकायहरूसँग परामर्श गरिरहेको छ । प्राधिकरणका अनुसार अर्थ मन्त्रालयमार्फत एसियाली विकास बैक (एडीबी) को नेतृत्वमा दूधकोसीमा लगानीका लागि  युरोपेली लगानी बैक (इआईबी), एसियाली पूर्वाधार लगानी बैक (एआईआईबी) र कोरियाली एक्जिम बैकसँग छलफल भइरहेको छ ।

प्रारम्भिक अध्ययनअनुसार दूधकोसीको अनुमानित आधार लागत १ अर्ब ५३ करोड डलर (करिब १ खर्ब ७८ अर्ब रुपैयाँ) र निर्माण अवधिको ब्याज, करसहित सम्पूर्ण लागत करिब २ अर्ब डलर पुग्ने अनुमान छ । अध्ययन भएका जलाशयमध्ये लागत र ऊर्जा उत्पादनका दृष्टिकोणले दूधकोसी आकर्षक आयोजना मानिएको छ ।

खोटाङ, ओखलढुंगा र सोलुखुम्बुमा पर्ने आयोजनाबाट वार्षिक ३ अर्ब ४४ करोड युनिट ऊर्जामध्ये हिउँद र वर्खामा क्रमश: १ अर्ब ३६ करोड र २ अर्ब ८ करोड युनिट ऊर्जा उत्पादन हुने अध्ययनले देखाएको छ । आयोजनाले पहुँच सडक निर्माण र बाँध निर्माणस्थलभन्दा माथि डुबान क्षेत्रमा पर्ने खोटाङतर्फको करिब १३ हजार रोपनी जग्गा अधिग्रहणका लागि सार्वजनिक सूचना प्रकाशित गरिसकेको छ ।

ओखलढुंगा र सोलुखुम्बुतर्फको जग्गा अधिग्रहणको प्रक्रिया अगाडि बढाइएको आयोजना निर्माण गर्न ७ वर्ष लाग्ने अनुमान छ । जसको बिजुली प्रस्तावित सुनकोसी–ढल्केबर ४ सय केभी प्रसारण लाइनमार्फत राष्ट्रिय प्रसारण प्रणालीमा जोडिनेछ ।

माथिल्लो अरुणमा ४९ प्रतिशत सर्वसाधारणको सेयर र विश्व बैक, युरोपेली लगानी बैकको सुहलियतपूर्ण ऋण तथा कर्मचारी संचय कोष, नागरिक लगानी कोष जस्ता स्वदेशी वित्तीय संस्थाको लगानी रहने मोडलमा वित्तीय व्यवस्थापन गरी निर्माण अगाडि बढाउने प्रारम्भिक योजना छ ।

विद्युत बढी माग हुने हिउँदका ६ महिनामा दैनिक ६ घन्टा पूर्ण क्षमतामा चलाउन सकिने आयोजनाको अनुमानित लागत निर्माण अवधिको ब्याजबाहेक करिब १ अर्ब २० करोड अमेरिकी डलर छ । कूल लागतमध्ये ३० प्रतिशत स्वपुँजी र ७० प्रतिशत ऋणबाट जोहो गर्ने प्राधिकरणको योजना छ । आयोजनाबाट वार्षिक ४ अर्ब ५३ करोड युनिट ऊर्जा उत्पादन हुने छ ।

प्राधिकरणले माथिल्लो अरुणकै अंग रहने गरी ३० मेगावाटको इखुवा जलविद्युत आयोजना अगाडि बढाएको छ । इखुवा पनि जनता जलविद्युत कार्यक्रममा समावेश भएको आयोजना हो ।

वझाङमा पर्ने चैनपुर सेतीलाई सुदूरपश्चिम प्रदेशको गेमचेन्जर आयोजनाको रुपमा अगाडि बढाइने छ । जनताको जलविद्युत कार्यक्रममा अन्तर्गत निर्माण गरिने आयोजनामा संघीय, प्रदेश र स्थानीय सरकार, आयोजना प्रभावित, मुलुकभरका सर्वसाधारण नागरिकको लगानी रहने छ । आयोजनालाई इन्जिनियरिङ, खरिद र निर्माण (इपिसी) मोडलमा निर्माणका लागि टेण्डर कागजपत्र तयार, पहुँच सडक निर्माण, जग्गा अधिग्रहणलगायतका काम भइरहेको छ । हिउँदमा ६ घन्टा पूर्ण क्षमतामा चल्न सक्ने आयोजनाबाट वार्षिक  १ अर्ब १६ करोड युनिट ऊर्जा उत्पादन हुने छ ।