५ वर्षका लागि ४० मेगावाट विद्युत् बंगलादेश निर्यातको थालनी हुँदै, ३ देशका मन्त्रीहरूले शुभारम्भ गर्ने

काठमाडौँ । पूर्व–तयारी, छलफल र सम्झौता अनुसार नेपालले आगामी ५ वर्षका लागि ४० मेगावाट विद्युत् बंगलादेश निर्यात गर्ने औपचारिक शुभारम्भ हुन लागेको छ । नेपालबाट भारतको बाटो हुँदै बंगलादेशसम्म बिजुली पुर्‍याउनका लागि शुक्रबार अपरान्ह १२.४५ बजे नेपाल, भारत र बंगलादेशका मन्त्रीहरूले अनलाइनमार्फत औपचारिकता दिन लागेका हुन् ।

बंगलादेश विद्युत् निर्यातको अन्तिम तयारी पूरा भएको ऊर्जा, जलस्रोत तथा सिँचाइ मन्त्री दीपक खड्काले जानकारी दिए । नेपालबाट विद्युत् निर्यातको औपचारिक शुभारम्भको भर्चुअल कार्यक्रममा नेपालका तर्फबाट मन्त्री खड्का, भारतका विद्युत् मन्त्री मनोहर लाल र बंगलादेशी वन, वातावरण, जलवायु परिवर्तन र जलस्रोत मन्त्री सैयदा रिजवाना हसनको उपस्थिति रहने जनाइएको छ ।

बंगलादेशले नेपालबाट ४० मेगावाट विद्युत् आयात गर्ने विषयमा गत असोज १७ गते त्रिपक्षीय सम्झौता भएको थियो । त्यतिबेला, नेपाल विद्युत् प्राधिकरण, बंगलादेश पावर डेभलपमेन्ट बोर्ड (बीपीडीबी) र एनटीपीसी विद्युत् व्यापार निगम (एनभीभीएन) का क्रमशः भारतबीच सम्झौता भएको थियो । ‘पावर सेल्स एग्रिमेन्ट’ (पीएसए) नाम दिइएको सम्झौतापत्रमा प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक कुलमान घिसिङ, बीपीडीबीका अध्यक्ष मोहम्मद रेजुल करिम र एनभीभीएनकी प्रमुख कार्यकारी अधिकृत (सीईओ) रेनु नारंगले हस्ताक्षर गरेका थिए ।

नेपाल र बंगलादेशका ऊर्जा सचिवस्तरीय संयुक्त निर्देशक समिति (जोइन्ट स्टेयरिङ कमिटी–जेएससी) को गत असोज १६ गते सम्पन्न छटौँ बैठकले उक्त विद्युत् व्यापारमा त्रिपक्षीय सम्झौता गर्ने टुङ्गो लगाएको थियो । सम्झौता अनुसार प्राधिकरणले वर्षायामको ६ महिना (हरेक वर्षको १५ जुन–१५ नोभेम्बरसम्म) ५ वर्षसम्म ४० मेगावाट विद्युत् बंगलादेश निर्यात गर्नेछ । प्राधिकरणले प्रतियुनिट करिब ८ रुपैयाँ ६४ पैसा (६.४० अमेरिकी सेन्ट) का दरले बंगलादेशलाई विद्युत् बिक्री गर्नेछ । नेपालबाट भारतको एनभीभीएनको प्रसारण लाइन प्रयोग गरेबापतको ‘ह्विलिङ चार्ज’ बंगलादेशी कम्पनीले नै तिर्ने व्यवस्था गरिएको छ ।

नेपालले भारतको मुजफ्फरपुरमा विद्युत्को मिटर राखेर सोही मिटरअनुसार भारतमा विद्युत् निर्यात गर्ने सम्झौतामा छ । मुजफ्फरपुरबाट विद्युत् निर्यात गर्दा हुने प्राविधिक नोक्सानी (ट्रान्समिसन लस) प्राधिकरणले व्यहोर्ने उल्लेख छ । त्यस्तै, मुजफ्फरपुरबाट बंगलादेशको सीमासम्म हुने विद्युत्को नोक्सानी बंगलादेशी पक्षले व्यहोर्ने छ ।

बेहरामपुर (भारत)–भेरामेरा (बंगलादेश) ४०० केभी प्रसारण लाइनमार्फ नेपालको विद्युत् बंगलादेश पुर्‍याइने छ ।  बंगलादेशमा ५ वर्षसम्म विद्युत् निर्यात गर्न गरिएको यस सम्झौता अनुसार हरेक वर्ष १४ करोड ४० लाख युनिट विद्युत् बंगलादेश निर्यात हुनेछ । नेपाल सरकारले करिब १० वर्षभित्र १० हजार मेगावाट भारतलाई र ५ हजार मेगावाट बंगलादेशलाई गरी कूल १५ हजार मेगावाट विद्युत् निर्यात शुरू गर्ने लक्ष्य राखेको छ ।

प्राधिकरणका अनुसार २४ मेगावाटको त्रिशूली, २२ मेगावाटको चिलिमे जलविद्युत् आयोजनाबाट उत्पादित विद्युत् बंगलादेश निर्यात हुनेछ । यी आयोजनाले भारतमा विद्युत् निर्यात गर्न स्वीकृति पाइसकेका छन् । नेपालबाट ४० मेगावाट विद्युत् आयात गर्न २०८० सालको मंसिरमै बंगलादेशको मन्त्रिपपरिषद्ले बीपीडीबीलाई स्वीकृति दिइसकेको थियो ।

त्यस्तै, विद्युत् आयातनिर्यातको दरबारे २०८० साल फागुनमा प्राधिकरण र बीपीडीबीबीच सहमति भएको थियो । सोही वर्षको साउन १३ गते काठमाडौँमा त्रिपक्षीय सम्झौता गर्ने तयारी भएको थियो तर बंगलादेशमा राजनीतिक समीकरण तथा सत्ता परिवर्तन भएसँगै सम्झौता रोकिएको थियो । हाल बनेको अन्तरिम सरकारले सम्झौता अघि बढाउने निर्णय गरेपछि सम्झौता सफल भएको थियो ।

सरकारले सन् २०३५ सम्म २८ हजार ५ सय मेगावाट जलविद्युत् उत्पादन गर्ने प्रतिबद्धता जनाएको र १५ हजार मेगावाट निर्यातका लागि छुट्याएकाले उक्त कार्यले नेपालको जलविद्युत् क्षमताको उपयोग गर्दै दृढ संकल्प व्यवहारमा परिणत गर्न सकिएको मन्त्री खड्काले बताए । उनले बंगलादेश, भुटान, भारत र नेपालमा ग्रीड पूर्वाधार एकीकृत गर्नाले नेपालमा जलविद्युत् विकासलाई गति दिन पनि जनाए ।